Analiza urzędu antymonopolowego przeprowadzona w województwie mazowieckim wykazała, że za rosnącymi opłatami za odbiór odpadów komunalnych stały wyższe koszty działalności ponoszone przez przedsiębiorców. Wpływ na to miały również lokalne władze, np. poprzez wymogi stawiane w przetargach przez miejskie spółki. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów obserwuje sytuację na rynku odpadów komunalnych pod kątem możliwości wystąpienia praktyk ograniczających konkurencję.

Kontrole na rynku odpadów

W latach 2019-2020 w ramach badania rynku powstały dwa raporty: dot. przyczyn podwyżek za odbiór śmieci we wszystkich gminach miejskich oraz dot. badania rynku instalacji do przetwarzania odpadów.
P
rzeprowadzone zostało także postępowanie wyjaśniające, którego celem było ustalenie, czy w ostatnich latach podczas przetargów na odbiór lub zagospodarowanie odpadów komunalnych mogło dojść do niedozwolonych porozumień. Kontrola dotyczyła głównie przedsiębiorców działających w woj. mazowieckim, w tym w Warszawie, gdzie wzrosty cen były szczególnie wysokie. Urząd antymonopolowy analizował przede wszystkim wzrost stawek za zagospodarowanie odpadów komunalnych, przyczyny regularnego składania ofert na obsługę tych samych gmin przez tych samych przedsiębiorców oraz zasadność łączenia się firm w konsorcja.

Skąd ograniczenia liczby startujących w przetargach na rynku odpadów komunalnych?

Przypadki startowania tylko jednego przedsiębiorcy w przetargach były uzasadnione zasięgiem ich działalności. Według przepisów odbiór i transport na rynku odpadów komunalnych może wynosić 60 km od bazy pojazdów. Ograniczeniem dla decyzji o starcie w przetargu były też wymogi po stronie zamawiającego dotyczące wysokich kar umownych lub instalacji do przetwarzania odpadów. Szczególnie przed 2021 r. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania w Warszawie rozpisywało przetargi w taki sposób, że mogło w nich startować jedynie kilka podmiotów, które posiadały instalacje komunalne w odległości max. 70 km od Warszawy, co oczywiście wpływało na poziom oferowanych cen.

Wpływ zmiany prawa na sytuację na rynku odpadów komunalnych

Powodem wzrostu cen na Mazowszu był niedostatek mocy przerobowych instalacji do przetwarzania odpadów. Wynikał z braku działań samorządu województwa odpowiedzialnego za wydawanie decyzji i pozwoleń koniecznych do budowy i prowadzenia instalacji odpadowych. Zgodnie z przepisami środowiskowymi marszałek województwa jest odpowiedzialny za wydawanie pozwolenia zintegrowanego dla instalacji do odpadów. Ze względu na zniesienie pod koniec 2019 r. regionalizacji rynek odpadów w woj. mazowieckim otrzymał szansę na ustabilizowanie, bowiem można teraz przewozić odpady do innego województwa. Zwrócić należy również uwagę na różne poziomy wykorzystania mocy przetwórczych instalacji odpadowych w regionach: tam, gdzie były one niższe, instalacje były zainteresowane ich przyjęciem i oferowały lepsze warunki finansowe.

Postępowania antymonopolowe na rynku odpadów

UOKiK poinformował, że prowadzono postępowanie antymonopolowe
  w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych ogłoszonych w 2017 r. przez Związek Międzygminny „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej”. Złamaniem prawa antymonopolowego miałoby być zawarcie porozumienia ograniczającego konkurencję na usługę odbioru i transportu zmieszanych odpadów komunalnych, polegającego na uzgodnieniu przez wykonawców warunków składanych ofert. Zarzuty zostały postawione siedmiu przedsiębiorcom, m.in. Remondis Sanitech Poznań oraz PreZero Dolny Śląsk (dawniej: SUEZ Zachód).

Niedozwolone praktyki instalacji przetwarzania odpadów

UOKiK w ramach monitoringu rynku gospodarki odpadami pod kątem nadużywania pozycji dominującej lub niedozwolonych porozumień, np. zmów przetargowych, prowadził w ostatnich latach sześć postępowań wyjaśniających. Cztery z nich dotyczyły możliwych praktyk nadużywania pozycji dominującej przez regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK-i) działające w woj. opolskim, pomorskim, zachodniopomorskim oraz wielkopolskim. Dwa postępowania dotyczą przetargów w woj. śląskim i wielkopolskim. UOKiK wystąpił o wyjaśnienia i stanowisko w sprawie do czterech innych RIPOK-ów z woj. dolnośląskiego, lubelskiego, lubuskiego oraz opolskiego.

Na podstawie materiałów UOKiK.